Maciej Miechowita – polski pionier państwoznawstwa

Czesław Domański; Alina Jędrzejczak; Jerzy T.  Kowaleski

doi:https://doi.org/10.59139/ws.2025.09.3

Czesław Domański Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Instytut Statystyki i Demografii, Polska / University of Lodz, Faculty of Economics and Sociology, Institute of Statistics and Demography, Poland ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6144-6231 , Alina Jędrzejczak Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Instytut Statystyki i Demografii, Katedra Metod Statystycznych, Polska / University of Lodz, Faculty of Economics and Sociology, Institute of Statistics and Demography, Department of Statistical Methods, Poland ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5478-9284 , Jerzy T. Kowaleski Komitet Nauk Demograficznych Polskiej Akademii Nauk / The Committee on Demographic Studies of the Polish Academy of Sciences ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2123-0203 Wiadomości Statystyczne. The Polish Statistician, vol. 70, 2025, 9, s. 57-67 Opublikowano online: 30 września 2025 DOI https://doi.org/10.59139/ws.2025.09.3 Sposób cytowania: Domański, C., Jędrzejczak, A., Kowaleski, J. T. (2025). Maciej Miechowita – polski pionier państwoznawstwa. Wiadomości Statystyczne. The Polish Statistician, 70(9), 57–67. https://doi.org/10.59139/ws.2025.09.3.

200 Wyświetlenia 51 Pobrania

ARTYKUŁ

(Polski) PDF

STRESZCZENIE

Maciej z Miechowa, zwany Miechowitą, był polskim historykiem, geografem i lekarzem przełomu XV i XVI w. Celem artykułu jest przedstawienie dokonań Miechowity w zakresie państwoznawstwa, które wraz z arytmetyką polityczną doprowadziły do ukształtowania się statystyki jako samodzielnej dyscypliny naukowej. Autorzy prześledzili drogę życiową uczonego i omówili te jego dzieła, w których można odnaleźć elementy państwoznawstwa: Chronica Polonorum (Kronika Polaków), a konktretnie rozdziały drugi i trzeci księgi pierwszej Kroniki…, oraz Tractatus de duabus Sarmatiis Asiana et Europiana et de contentis in eis (Traktat o dwóch Sarmacjach, Azjatyckiej i Europejskiej, i o tym, co się w nich znajduje). Wskazali także na przejawy działalności charytatywnej Miechowity.

SŁOWA KLUCZOWE

Maciej z Miechowa, Miechowita, państwoznawstwo, Sarmacja Azjatycka, Sarmacja Europejska

JEL

B16, N01

BIBLIOGRAFIA

Barycz, H. (1960). Życie i twórczość Macieja z Miechowa. W: H. Barycz (red.), Maciej z Miechowa 1457–1523. Historyk, geograf, lekarz, organizator nauki (s. 15–64). Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.

Bilikiewicz, T. (1960). Maciej Miechowita na tle medycyny Odrodzenia. W: H. Barycz (red.), Maciej z Miechowa 1457–1523. Historyk, geograf, lekarz, organizator nauki (s. 167–204). Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.

Buczek, K. (1960). Maciej Miechowita jako geograf Europy Wschodniej. W: H. Barycz (red.), Maciej z Miechowa 1457–1523. Historyk, geograf, lekarz, organizator nauki (s. 75–166). Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.

Dziuba, A. (2000). Wczesnorenesansowa historiografia polsko-łacińska. Wydawnictwo KUL.

Hajdukiewicz, L. (1960a). Biblioteka Macieja z Miechowa. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.

Hajdukiewicz, L. (1960b). Przyczynki do życia i twórczości Macieja z Miechowa. W: H. Barycz (red.), Maciej z Miechowa 1457–1523. Historyk, geograf, lekarz, organizator nauki (s. 255–304). Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.

Hajdukiewicz, L. (1960c). Zainteresowania naukowe Macieja z Miechowa w świetle jego księgozbioru. W: H. Barycz (red.), Maciej z Miechowa 1457–1523. Historyk, geograf, lekarz, organizator nauki (s. 205–254). Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.

Konarska-Zimnicka, S. (2024). Maciej z Miechowa. Astrolog, medyk, a może jatromatematyk?. Medycyna Nowożytna, 30(1), 35–68. https://doi.org/10.4467/12311960MN.24.002.19690.

Krakowiecka, L. (1956). Maciej z Miechowa, lekarz i uczony Odrodzenia. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.

Królikowski, J. (2023). Wielki miłośnik swej ojczyzny. Maciej z Miechowa (1457–1523). W: Maciej z Miechowa, Kronika Polaków (tłum. M. K. Cichoń, s. 7–24). Biały Kruk.

Kuczyński, S. M. (1965a). Miechowita jako historyk. Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej. Seria A, (7), 3–43.

Kuczyński, S. M. (1965b). O Macieju z Miechowa. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, 10(1–2), 43–67. https://bazhum.muzhp.pl/media/texts/kwartalnik-historii-nauki-i-techniki/1965-tom-10-numer-1-2/kwartalnik_historii_nauki_i_techniki-r1965-t10-n1_2-s43-67.pdf.

Kuklo, C. (2017). Polska myśl i praktyka statystyczna do końca XVIII wieku. W: F. Kubiczek (red.), Historia Polski w liczbach. Statystyka Polski. Dawniej i dziś (s. 19–66). Główny Urząd Statystyczny. https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5501/34/1/1/historia_polski_w_liczbach_tom_czwarty_statystyka_polski.pdf.

Maciej z Miechowa. (1508). Excellentissimi viri Mathie de Miechorv Contra saevam pestem regimen accuratissimum. Collectum et ipressum Cracouie Jan Haller.

Maciej z Miechowa. (1517). Tractatus de duabus Sarmatiis Asiana et Europiana et de contentis in eis. S. Grimm, M. Wirsung.

Maciej z Miechowa. (1522). Conservatio sanitatis. Wietor, Hieronim.

Maciej z Miechowa. (1972). Opis Sarmacji Azjatyckiej i Europejskiej (tłum. T. Bieńkowski). Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.

Małuszyński, M., Olszewicz, B. (1967). Maciej z Miechowa. W: B. Olszewicz. (red.), Dziewięć wieków geografii polskiej. Wybitni geografowie polscy (s. 25–63). Wiedza Powszechna.

Miechowita, M. (2023). Kronika Polaków (tłum. M. K. Cichoń). Biały Kruk.

Mrożkiewicz, J. (red.). (2015). Maciej z Miechowa. Zapiski kronikarskie 1481–1506 (tłum. P. Baran, M. M. Broneberg). Wydawnictwo Czuwajmy.

Ostasiewicz, W. (2012). Rozwój myśli statystycznej w Polsce w XIX wieku. Przegląd Statystyczny, 59(1s), 33–46. https://doi.org/10.59139/ps.2012.SI1.1.

Stopka, K. (2013). Maciej Miechowita. Życie polskiego uczonego w czasach Jagiellońskich. W: K. Olchawa (red.), Maciej z Miechowa (1457–1523). Towarzystwo Przyjaciół Sztuki w Miechowie, Biuro Wystaw Artystycznych „u Jaksy”.

Wróć do: